Het Atelier

« Als het menselijke werk een rol heeft in het gedicht van de wereld, een noodzakelijke rol, verliest het alle betekenis als het beweert er los van te staan. Noodzakelijk, want bij het zeggen van het gedicht draagt het het verder; maar lang niet voldoende, want het zou niets zijn als het gedicht het niet al droeg, want een langere en diepere deining draagt een golf die zichzelf overstijgt. »

Augustin Berque, Ecoumène. Inleiding tot de studie van omgevingen
mensen, Belin Mappemonde editions, Parijs, 2000, p. 7

Filosofie van de studio

Of er nu gestart wordt van een wit blad of een reeds beschreven pagina, architectuur legt de link tussen een plaats en een totaalprogramma. Dit totaalprogramma of architectuurproject wordt echter steeds bepaald door de plaats. Wanneer we te maken hebben met een geklasseerde omgeving, een « opmerkelijk » gebouw met een rijk verleden, bijzondere verhalen, of wat dan ook, het is ontzettend belangrijk en primordiaal om daarrond een harmonieuze conversatie aan te gaan met de collega-architect die destijds de aanzet gaf, om zijn of haar visie en intuïtie te begrijpen en ons daarin te verplaatsen, een manier te vinden om terug naar de bron te gaan, zij het met hedendaagse elementen. Infiltreren, onder de huid kruipen ... kortom, het tegenovergestelde van afbreken!

Wanneer de plaats onontgonnen is, wordt er vertrokken van een wit blad en kan het denkproces van start gaan, compleet van nul: het ontwerp van een gloednieuw plan.

In beide gevallen bevinden we ons op een tijdlijn: vertrekkend van een bestaande plaats een hedendaagse ruimte bedenken, creëren en heruitvinden.

De Ma² methode

Architectenbureau Ma2, opgericht in 2002, focust zowel op eigentijdse creaties als minutieuze en trefzekere verbouwingen van uitzonderlijk cultureel patrimonium en bijzondere gebouwen. Voor de renovatieprojecten past het bureau een uiterst precieze methode toe die rond drie belangrijke fases draait en met elkaar verbonden zijn :

1. diepgaand onderzoek en bestudering van de archieven, oorspronkelijke plannen en historische documenten ;
2. stand van zaken, topografische, fotogrammetrische en stratigrafische onderzoeken, chromatische analyses en evaluatie van de toestand waarin het gebouw zich bevindt ;
3. technische en esthetische interventies.

Er wordt uitsluitend een beroep gedaan op topexperten, specifieke ambachtslui en specialisten in hun vak (wereldwijd erkende vakmensen met een unieke expertise). Deze systematische en wetenschappelijke benadering heeft als doel het oude gebouw zijn glans van weleer terug te geven, met respect voor een volledig uitgewerkt, praktisch en doelgericht totaalprogramma in een hedendaagse omgeving.

Vorm en indruk : filosofie van de architectuur

Gesprek tussen Francis Metzger en Claire Diez.

« De ambitie is vanaf het bot – de bouwsteen - het volledige organisme reconstrueren. Vertrekkend van de plaats en het project, opnieuw voor een coherent geheel zorgen waarvan de eerste bekommernis is dat de ruimte een goed gevoel geeft, waar het prettig is om te verblijven, in rond te lopen, te wonen ... Kortom, een nieuwe ruimte op hoog niveau, op het niveau dat perfect bij het pand past en waarom het vraagt. Dat is onze filosofie van werken. », vertelt Francis Metzger.

Vorm en indruk, draait het in architectuur enkel daarom? Moet architectuur de organische verbinding vormen tussen de macrokosmos (de natuur) en de microkosmos (de mens) en moet architectuur in overeenstemming staan met de dynamiek van het geheel?

« Als er slechts één waarheid zou bestaan, zouden er geen honderd schilderijen rond hetzelfde thema bestaan. » (Picasso). En honderd architectuurprojecten ? « Ik wil graag denken dat de invraagstelling – onmiddellijk, broodnodig, nuttig en aangenaam – een bepaalde ethiek met zich meebrengt. De start van een nieuw project moet steeds zeer iconoclast zijn, toch wanneer je niet verlamd wilt worden door het algemene respect dat er reeds voor dat gebouw bestaat. Tegenover een oorspronkelijke architectuur kan enkel twijfel voor een positieve attitude zorgen : deze valt vaak samen met de start van het creatieproces – de meest authentieke oplossingen vinden met een zo groot mogelijke ambitie. Om zich opnieuw uit te vinden heeft de hedendaagse architectuur die van het verleden nodig, deze van een voorafgaande waarheid die de volgende extra doet schitteren. In tegenstelling met de wetenschap, waar elke nieuwe waarheid de vorige aan de kant schuift, voegt kunst al deze verschillende waarheden samen, zonder dat ze gereduceerd worden maar net breder worden. Het zou interessant zijn dat de stad opnieuw bedacht wordt op deze manier, want waarom de stad niet integraal recycleren? De stad regenereren vanuit zichzelf, inclusief alle hedendaagse behoeften en jongste eisen waar een stad om vraagt ... Dit zou alleszins uitdagender en respectvoller zijn dan te slopen of er een museum van te maken! »

« De architectuur waarvoor ik sta is lang geen eenvoudige sculptuur van diverse vormen of een zuiver spel van proporties. Esthetiek kan enkel haar eigen dynamiek uitstralen, omdat het een abstractie is van haar individu. Architectuur heeft een ethiek nodig op mensenmaat, aangepast aan de realiteit en gekoppeld aan de zintuiglijke wereld. Deze ethiek gaat vooraf aan het totaalconcept. In alle vrijheid wordt een eerste lijn getrokken, in een veld waar nog alles mogelijk is. Maar de tweede lijn hangt reeds af van de eerste, waarna de derde daarop moet volgen. Van het kleinste detail tot het volledige concept, het totaalplaatje, alles moet kloppen. Een architectuurproject is zoals een « matroesjka ». Net zoals een Russisch poppetje is de vorm uitklapbaar. Van de ruggengraat van het gebouw tot het allerkleinste detail, het verhaal is precies hetzelfde, wat het materiaal ook is, de schaal waarop het gebracht wordt of waarvoor het moet dienen. », verduidelijkt Francis Metzger.